شانزدهمین شماره فصلنامه مطالعات خلیج فارس منتشر شد
شانزدهمین شماره فصلنامه مطالعات خلیج فارس بهمت و همفکری دوستان و همکاران ارجمند و حمایتهای مشفقانه ریاست محترم بنیاد ایرانشناسی حضرت آیت‌ا... سیدمحمد خامنه ای و اندیشه و قلم متخصصان و پژوهشگران خلیج فارس برشته تحریر درآمد. در این شماره از فصلنامه همچون شمارههای پیشین، مقالات متنوعی در مباحث و موضوعات مختلف ارائه شده است:
نخستین مقاله نوشتار مشترکی از آقایان دکتر حکمت‌ا... ملاصالحی، دکتر محمداسماعیل اسمعیلی جلودار و دکتر علیرضا خسروزاده با عنوان «نویافته‌های باستانشناختی در جزیره ابوموسی خلیج فارس» است که با بررسی کاوشهای باستانشناسی بیش از یک سوم خاک جزیره ابوموسی، موفق به شناسایی و مستندسازی هشت اثر باستانی شامل هفت محوطه و یک بنای ساختمانی متعلق به دوره پهلوی دوم شده است. نتایج حاصل از مطالعات اولیه نشان میدهد که نمونه‌های بدست آمده شامل سفالهایی از گونه‌های پیش از تاریخ دروغین با تاریخ پیشنهادی دوران ایلخانی تا دوران صفوی و با کمی تردید قاجار، سفالهای آبی و سفید و چینی و بدل چینیهای صفوی و قاجار )کاملاً مشهود(، سفا لهایی از نوع سفال نوک اژدری شکل مربوط به اواخر ساسانی و صدر اسلام و سفا لهایی مشابه سفالهای هزاره اول ق.م است.
مقاله دوم از آقای دکتر عباس احمدوند با عنوان «بزرگ‌اِبن شهریار رامهرمزی و کتاب او عجایب الهند» پس از معرفی این ناخدای ایرانی که بیشتر شهرتش را از مسافرتهای دریایی در خلیج فارس، دریای سرخ و اقیانوس هند و گردآوری داستانهایی از سفرهای دریایی دریانوردان، تاجران و دیگر مسافران دریا از قرن سوم به بعد بدست آورده است، با بهره‌گیری از رویکرد زمینه‌شناسی تاریخی به این نتیجه دست یافته که بزرگ‌اِبن شهریار رامهرمزی و کتاب او با عنوان عجایب الهند اصل و ریشه‌ای ایرانی داشته است.
مقاله سوم از آقای کوروش احمدی با عنوان «جزایر و سیاست بین‌الملل در خلیج فارس؛ مروری بر مسئله جزایر تنب و ابوموسی و بستر سیاسی و راهبردی آنها» با بررسی کتاب Islands and International Politics in the Persian Gul ، مسئله سه جزیره ایرانی در خلیج فارس را از دیدگاه راهبردی مورد بحث قرار داده است. این کتاب با مرور تاریخ یک صد و پنجاه ساله رقابت انگلیس و ایران، نتیجه میگیرد: انگلیس برای بسط و حفظ سلطه خود در خلیج فارس نیازمند محدود کردن و مهار قدرت ایران و تعرض به قلمرو آن است. از اینرو در تلاش است تا با اشکال و بهانه‌های مختلف بخشهایی از قلمرو ایران (شامل جزایر، بنادر و سواحل خلیج فارس( را عمدتاً برای استفاده نیروی دریایی و به هر نحو ممکن تحت کنترل خود درآورد. این سیاست انگلیس و برخی دستاویزهای حقوقی که برای پیشبرد منافع مربوطه جعل میشد، همچنان یکی از دلایل اصلی برخی از تعارضات در خلیج فارس و میان کشورهاست.
چهارمین مقاله از سرکار خانم دکتر نادره جلالی با عنوان «نقش حسین‌‌قلی‌خان نظام‌السلطنه مافی در توسعه خلیج فارس» به بررسی شخصیت و عملکرد حسین قلی‌خان نظام‌السلطنه در سِمت حاکم و مسئول امور مالیات و گمرک در ساختار قدرت دربارِ قاجار و توسعه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خلیج فارس میپردازد. یافته‌های تحقیق نشان میدهد که نظام‌السلطنه بعنوان حاکمی سیاسی و کنشگر، نقش مؤثر و مهمی در تاریخ تحولات خلیج فارس و مبارزه با استعمار انگلیس در ولایات جنوبی ایران داشته است.
مقاله پنجم از آقای دکتر محمدمهدی مظاهری با عنوان «ایران و آینده مناسبات امنیتی در منطقه خلیج فارس» به
موضوع بررسی سیستم سایبرنتیک خلیج فارس و امکان نقش‌آفرینی ایران در تأثیرگذاری بر آینده مناسبات امنیتی در منطقه خلیج فارس پرداخته است. بدین‌منظور پس از تشریح نظریه سایبرنتیک در مطالعات منطقه‌ای بعنوان چارچوب مفهومی پژوهش به تطبیق سیستم امنیت هژمونیک خلیج فارس با این سیستم پرداخته و سپس با نشان دادن نقایص این سیستم، حالت عدم تعادل پویای آن تشریح شده و به این ترتیب خبر از قرار داشتن این سیستم سایبرنتیک در یکی از مکان‌های فازی این منطقه داده است. مقاله آخر از آقای دکتر محمدحسن نامی با عنوان «ژئوپلیتیك خلیج فارس و چالش‌‌های تاریخی و پیش‌رو (با تأكید بر عدم همگرایی منطقه‌ای)» به چگونگی اثرگذاری ژئوپلیتیک خلیج فارس بر روابط میان کشورهای حاشیه آن پرداخته است. نتایج این مقاله نشان میدهد که رفتار سیاسی و تعاملات کشورهای حوزه خلیج فارس - که متأثر از جغرافیا و ژئوپلیتیک آن است – در عدم همگرایی کشورهای منطقه تأثیر به‌سزایی داشته است.
فصلنامه مطالعات خلیج فارس ضمن سپاسگزاری از محققان، نویسندگان و دانشمندان بزرگواری كه تاكنون ما را در افزایش سطح علمی و پژوهشی نشریه یاری رساند‌ه‌اند، دست مریزاد گفته و از آنها و دیگر پژوهشگران و علاقه‌مندان حوزه خلیج فارس‌شناسی، صمیمانه دعوت به همكاری افزونتر میکند. این فصلنامه، آماده دریافت مقالات و مطالب غنی و مستند این گرامیان در حوزه مسائل و مباحث خلیج فارس است.
این فصلنامه از طریق انتشارات بنیاد ایرانشناسی قابل دریافت بوده و علاقه‌مندان میتوانند جهت كسب اطلاعات بیشتر به نشانی: خیابان شیخ بهایی جنوبی، خیابان ایرانشناسی، بنیاد ایرانشناسی، معاونت پژوهشی مراجعه و یا با شماره: ۸۸608931 (۰۲۱)، دورنما: ۸۸۶۰۸۹۲8 (۰۲۱) و یا رایانامه: mags@iranology.ir تماس حاصل نمایند.