بنیاد ایرانشناسی نخستین نشست از سلسله نشستهای هفتگی «دوشنبه‌های ایرانشناسی» را برگزار كرد:
«بررسی وضعیت تردد و فعالیت كشتیهای نفتكش در خلیج فارس در دوران دفاع مقدس»
نخستین نشست هفتگی «دوشنبه‌های ایرانشناسی» با موضوع «تردد كشتیهای نفتكش در جنگ خلیج فارس»، صبح روز شانزدهم مهرماه 1397 در بنیاد ایرانشناسی برگزار شد. به گزارش روابط عمومی بنیاد ایرانشناسی، آقای دكتر حامد فروزان، سرپرست معاونت پژوهشی بنیاد، ضمن اشاره به توجه دقیق به مباحث خلیج فارس بطور مستمر در بنیاد ایرانشناسی، توجه و دقت نظر به موضوع خلیج فارس را وظیفه و افتخاری برای بنیاد خواند، كه ارتباط با دیگر مراكز علمی و استفاده از نظریات استادان برجسته حوزه خلیج فارس، اتفاق مباركی برای بنیاد و مخاطبان آن رقم خواهد زد.
در ادامه دو تَن از ناخدایان كشتیهای نفتكش در زمان جنگ خلیج فارس، به شرح خاطرات و رشادتهای نیروهای دریایی و هوایی سپاه و ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیز شركت ملّی نفتكش ایران پرداختند.
بر این اساس، جناب ناخدا محمدرضا طاهردین، با تجربه 34 سال كار دریا و بازنشسته شركت ملّی نفتكش ایران، با بیان اینكه در سال 1359 بورسیه شركت ملّی نفتكش ایران در انگلستان شده و پس از كسب مهارتهای لازم در این حوزه و دانش‌آموختگی، در اوج جنگ و در سال 1363 به وطن بازگشته‌اند، چنین بیان كرد: كاركنان شركت ملّی نفتكش ایران در زمان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بدون اینكه آموزش نظامی دیده باشند و اسلحه و ادوات جنگی داشته باشند، با رشادتهای خود و نیز همیاری و رشادتهای نیروهای دریایی و هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیز ارتش جمهوری اسلامی ایران توانستند میلیونها لیتر فرآورده‌های نفتی را از گزند مخاطرات جنگ در امان دارند و بی‌وقفه كار صادرات و واردات این محصولات استراتژیك را در آن سالها برای ایران داشته باشند.
جناب آقای محمدرضا طاهردین: ناخدای بازنشسته شرکت ملی نفتکش ایران
ایشان با بیان اینكه گاه مخاطراتی نیز حاصل میشد و كشتیهای نفتكشی هم با اصابت موشك به قعر آب دریاها فرو رفتند، اما میزان تلفات جانی و میزان هدر رفت نفت سفید در زمان جنگ عراق با ایران را بسیار پایینتر از سانحه كشتی «سانچی» بیان كرد.
جناب ناخدا طاهردین در ادامه با بیان اینكه استخراج و تولید نفت سفید و انتقال آن از پالایشگاهها به دست مصرف‌كننده، گاه زحمات و لطمات جبران‌ناپذیری را بر شركت ملّی نفتكش ایران وارد كرده، خواستار استفاده بهینه از قطره قطره این محصول استراتژیك شد.
وی با بیان اینكه پالایشگاه آبادان در زمان جنگ تحمیلی دومین پالایشگاه بزرگ در جهان و نخستین در خاورمیانه بود، چنین اظهار كرد: این پالایشگاه زمانیكه مورد اصابت نیروهای بعثی قرار گرفت، ایران مجبور به واردات برخی فراورده‌های نفتی شد، اما با عنایت به رشادتهای نیروهای نظامی هوایی و دریایی ایران، ما توانستیم صادرات و فروش محصولات نفتی را حتی بیش از امروز كه نفت ایران را تحریم كرده‌اند- نزدیك به 186 هزار بشكه در روز- داشته باشیم.
در اوج جنگ و با توجه به نیروی هوایی قوی عراق، كه هر روز یكی از پایانه‌های نفتی ایران را مورد اصابت حملات خود قرار میداد و این پایانه‌‌ها و بنادر نفتی به نقشه نظامی و جنگی افزوده میشد، پایانه‌های نفتی مرتب به سوی جنوب و دریای عرب و اقیانوس هند كشیده میشد، اما كار صادرات نفت ایران یك روز نیز به تعطیلی كشانده نشد.
(یادآوری: دریای عرب پهنه‌ای آبی است در شمال اقیانوس هند، میان شبه‌جزیره عربستان و هندوستان، در شمال متصل به دریای عمان که به خلیج فارس می‌پیوندد.)
مخاطرات كار همكاران شركت ملّی نفتكش ایران در زمان جنگ بحدی بود كه گاه كشتی با 170 میلیون لیتر نفت مورد اصابت موشك قرار میگرفت و با 18 یدك‌كش مشغول به خاموش كردن آن میشدند، اما كار همچنان ادامه داشت.
همچنین با عنایت به الطاف خداوندی گاه موشكهایی به كشتیهای نفتكش برخورد میكرد كه عمل نمیكرد و ما میتوانستیم با این عنایت خداوند بزرگ كه شامل حالمان شده، به كار خود ادامه دهیم تا كشتی به پایانه جهت تعمیر بازگرداننده شود. در چنین روزهای سختی كه از استخراج نفت تا رسیدن آن به بنادر صادراتی، هزینه‌ای معادل یك دلار برای هر بشكه نفت در برداشت، شركت ملّی نفتكش ایران توانست نفت را به مشتریهای بین‌المللی خود بشكه‌ای هفت دلار بفروش رساند.
این در حالی است كه اگر نفتكشهای خارجی حاضر به پهلوگیری در بنادر و پایانه‌های نفتی ایران میشدند، 20 درصد بیشتر جهت انتقال نفت ایران به دست مصرف‌كننده بعنوان بیمه خون خود مطالبه هزینه میكردند.
در ادامه جناب ناخدا محمدعلی معرب، با 38 سال سابقه در شركت ملّی نفتكش ایران، خاطراتی كه از سوی جناب ناخدا طاهردین بیان شد را سندی شفاهی بیان كرد، كه برای نخستین‌بار بصورت دلی و شفاهی بیان شد و انشاءا... روزی جهت ثبت در تاریخ ماندگار شوند.
همچنین در این نشست دكتر ناصر تكمیل همایون، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران، در سخنانی به جنبه‌های تاریخی خلیج فارس پرداخت. ایشان با بیان اینكه روی اسامی تاریخی نباید نامی دیگر گذارد، از تلاشهای خود در همایشهای مختلف برون مرزی و شیطنتهای اعراب، انگلیسی‌ها، فرانسویها و ... در بكار نبردن به عمد نام خلیج فارس و استفاده از نامهای مجعول سخن گفت.
دكتر تكمیل همایون با بیان اینكه خلیج فارس از قدیم الایام تاكنون بعنوان دریاچه داخلی ایران در متون تاریخی از آن یاد شده و در سواحل جنوبی آن آثار باستانی مشابه آثار كشف شده در سواحل هم‌مرز با ایران به دست آمده، چنین بیان داشت: این نشان از آنست كه در هر دو سوی این آبراه قدیمی، از همیشه تاریخ تاكنون اقوام ایرانی ساكن بوده‌اند. در تمام متنهای تاریخی از این خلیج با نام «سینوس پرسیكوس» و «پرشین گلف» یاد شده، حتی در متون تاریخی به زبان عربی از آن با نام «خلیج الفارسی» یاد كرده‌اند. تنها سندی كه در آن از واژه عربی استفاده شده و استاد محیط طباطبایی در كتاب خود بدان پرداخته، مربوط به قرن چهارم و پنجم هـ. ق است كه دریای «بحر الأحمر» را با نام «خلیج عربی» نام برده است.
جناب آقای دکتر ناصر تکمیل همایون: پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران
ایشان با اشاره به استبداد رژیم ستم شاهی پهلوی و ایجاد تفرقه در بین ایرانیان عرب‌زبان حاشیه خلیج فارس كه ساكن جزایر خلیج فارس بودند و شعار تفرقه و جدایی اعراب از فارسها و جدا شدن بحرین از سرزمین مادری خود با شیطنتهای اسرائیل را سبب شدند؛ بر رعایت اصل تساوی بین ساكنان شیعه و سنی همجوار با خلیج فارس و رعایت اصل مودّت بین آنها، بعنوان سیاستی برد- برد برای دولت جمهوری اسلامی ایران با سایر همسایگان خود در منطقه خلیج فارس، تأكید كرد.
با این تدبیر از تنشهای بوجود آمده در منطقه استراتژیك خلیج فارس و تنگه هرمز كاسته میشود و جمهوری اسلامی ایران كماكان با قدرت و نفوذ و صلح و مسالمت با همسایگانش به شیطنتهای غربیها- و این روزها شیطنتهای گاوچرانهای قدیم آمریكایی كه بر مسند قدرت نشسته‌اند- پاسخ خواهد گفت.
به همین منظور ایشان در مقابل اتحادیه عرب، تشكیل اتحادیه كشورهای وارث تمدن ایرانی را بمنظور ایجاد نظام دموكراسی در منطقه ایران فرهنگی بر اساس اصل استقلال پیشنهاد داد. همچنین تأسیس دانشگاه خلیج فارس بمنظور بهره‌مندی ایران و دیگر كشورهای حوزه تمدن ایرانی از بركات آن، از دیگر پیشنهادهای ایشان بود.